Praten met je kids over fake news; hoe dan?

17 januari 2022

Je ontkomt er niet meer aan, je kind op social media. Maar opeens vertelt hij of zij gelezen te hebben op Instagram, dat het vuurwerkverbod dit jaar niet van toepassing zal zijn. Bij jou als ouder begint er een lampje te branden, duidelijk fake news.
Het verspreiden van dit soort neppe berichten gaat via social media dan ook razendsnel en het wordt steeds lastiger om echt en nep van elkaar te onderscheiden. Maar wat is het gevaar van nepnieuws en hoe bespreek je dit met je kind?

Praten met je kids over fake news

Fake news, wat is dat precies?
Fake news, voor vele misschien een bekend begrip. Maar wat houdt het precies in?
Nepnieuws is verzonnen informatie wat gedeeld wordt, bijvoorbeeld via social media, dat met opzet onjuist is. Deze informatie wordt verspreid om iemands mening te beïnvloeden. Dit wordt op allerlei manieren gedaan, via tekst, foto's, maar ook filmpjes op YouTube of TikTok. Uit onderzoek is gebleken dat jonge kinderen makkelijk te beïnvloeden zijn. Zij zitten in de fase 'magisch denken' en hebben nog geen goed beeld van de werkelijke wereld. Niet gek dus dat jouw kind in fake news trapt. Maar wel goed om hier als ouder bij stil te staan.

'Het staat er, dan is het toch zo?'
Kinderen in de leeftijd 6 t/m 12 jaar krijgen steeds meer interesse in media en besteden ook al aandacht aan nieuws. Hoe ouder ze worden, hoe nieuwsgieriger. En wanneer ze dan het nieuws lezen, dan doen ze dat het liefst zelfstandig, zonder ouders. Kinderen op deze leeftijd besteden nu al gemiddeld 2 uur per dag aan social media, wat hen dus ruim de tijd geeft om in aanraking te komen met fake news.

Daarom is het belangrijk dat kids weten wat het is. Kinderen tussen de 6 en 8 jaar zijn namelijk niet in staat om te realiseren wat niet echt is.

Nepnieuws zorgt ervoor dat kinderen de waarheid niet meer weten te herkennen. Ze laten zich sturen door emoties en bepalen van daaruit of het bericht waar of niet waar is. En als ze daar eenmaal van overtuigd zijn, dan zijn ze er ook echt van overtuigd. Doordat er steeds meer fake news verspreid wordt, is het steeds moeilijker te onderscheiden wat echt is en wat niet. Kinderen verliezen het overzicht. Ook wordt het rond de leeftijd vanaf 9 jaar steeds belangrijker wat vriendjes en vriendinnetjes vinden. Dit maakt hen beïnvloedbaar. Wanneer zij dus hun mening delen over nepnieuws, is de kans groot dat je kind dit overneemt en hierin gelooft. Dit alles kan er uiteindelijk voor zorgen dat het voor kinderen moeilijk wordt een juiste mening te vormen, terwijl dit juist zo belangrijk is voor hun ontwikkeling.

Hoe bespreek je nepnieuws met je kind?
Elke leeftijd brengt nieuwe interesses en risico's met zich mee en daarom is het goed om met je kind te blijven praten. Zo ook over nepnieuws, ondanks dat het best lastig kan zijn om dit te bespreken met je kind. Kinderen in de leeftijd 6 t/m 12 jaar denken erg zwart-wit en geloven graag alleen maar wat ze willen horen. Meestal is dat net het tegenovergestelde van wat jij als ouders te vertellen hebt. Dit zie je vooral bij kinderen tussen de 6 en 8 jaar.
Om toch over dit belangrijke onderwerp te praten is het goed om ze het gevoel te geven dat het geen vervelend gesprek is en ze niet gedwongen worden om jouw mening als ouders te geloven. Geef ze niet het idee dat jij als ouder het beter weet.

Allereerst is het belangrijk om te helpen bij het begrijpen van fake news. Geef ze voorbeelden. Bijvoorbeeld over een onderwerp waar je kind veel van af weet en wat hem of haar interesseert. Jonge kinderen delen snel berichten via social media, om zo veel likes te krijgen. Dit helpt hen bouwen aan hun imago. Bespreek dat het niet verstandig is om zomaar iets te delen, ook al is het een grappig of spannend bericht. Verder kan het beginnen van een discussie ook helpen, laat ze uitleggen waarom zij denken dat het waar is. Ook kun je het gesprek interactief en speels maken.
Hieronder vind je een aantal tips die hierbij kunnen helpen.

Tips voor het herkennen van nepnieuws:

  1. Bespreek regelmatig met je kind wat ze online zien. Laat hem of haar nadenken over wie het bericht heeft gemaakt, of de titel clickbait is (een link naar een artikel of pagina op het internet dat een titel of afbeelding heeft die opvallend is), nieuwsgierigheid opwekt en dusdanig overdreven en over gedramatiseerd is zodat er zoveel mogelijk mensen op zullen klikken, op wat voor platform het gedeeld wordt en/of er gebruik gemaakt wordt van bronnen. Zo kom je er al snel achter of een bericht echt is of niet.
  2. Ga op een leuke manier aan de gang met voorbeelden van fake news. Print deze uit en maak er een soort spel van. Hoe meer je hier mee oefent, hoe makkelijker je kind fake news gaat herkennen.
    Psssstt… geen zin om zelf voorbeelden te zoeken? Op het internet zijn er gelukkig online quizjes te vinden over fake news. Bijvoorbeeld deze van de Kidsweek; https://www.kidsweek.nl/nieuws-quizjes/kun-jij-echt-en-nep-nieuws-uit-elkaar-houden
  3. Bespreek, bijvoorbeeld bij het avondeten, wat er gaande is in de wereld en wat voor nieuws jullie online hebben gelezen. Wanneer je kind dan een verhaal vertelt wat lijkt op fake news, kun je hier over in gesprek gaan.
  4. Er zijn veel video's gemaakt over het herkennen van nepnieuws op een speelse en leuke manier. Laat je kind er naar kijken, dit kan natuurlijk ook samen op de bank met een lekkere snack! Kijk tip: https://www.youtube.com/watch?v=ynZTATbGdnI
  5. Laat je kind zelf een nep nieuws bericht verzinnen en schrijven. Kinderen tussen de 6 en 8 jaar denken concreet en in plaatjes. Voor deze leeftijd kun je dus aan de slag gaan met pen en papier, kleurtjes en stickers. In de leeftijd 9 tot 12 jaar zijn ze al een stukje verder en denken abstract, waardoor ze het zonder plaatjes kunnen. Zij zouden het gewoon even in het hoofd kunnen doen. Op deze manier kun je laten zien hoe gemakkelijk het is om een fake bericht te bedenken en te delen met de wereld.

Kortom, dat kinderen te maken krijgen met fake news is niet meer te voorkomen. Nepnieuws zal in de komende jaren alleen maar meer en meer worden, wat het nog lastiger maakt om het te kunnen blijven onderscheiden van echt nieuws. Gelukkig kun je dus als ouder nepnieuws op een speelse en leerzame manier bespreekbaar maken.

Bron:
https://www.linkedin.com/pulse/20141027111258-24658891-de-be%C3%AFnvloedbaarheid-van-kinderen/

9,5